Celiakia – objawy, leczenie

Temat glutenu można uznać za temat nie schodzący z topu, a moda na przechodzenie na dietę bezglutenową zyskuje coraz większą rzeszę wyznawców. Czy słusznie powinniśmy obawiać się glutenu?

Czym jest celiakia?

Z pewnością glutenu bezwględnie unikać muszą osoby osoby cierpiące na celiakię, a więc autoimmunologiczną nietolerancję na białko występujące w pszenicy, życie i jęczmieniu. Źródła medyczne szacują, że celiakia jest najczęściej występującą nietolerancją pokarmową na świecie i występuje od 0,2 do 5,6% populacji. Istnieje jednak również wiele osób, u których występują objawy jednak dotąd nie zostały zdiagnozowane więc ilość cierpiących na to schorzenie może być znacznie wyższe. Badania nad celiakią wskazują, że chorują na nią znacznie częściej kobiety od mężczyzn. Choć alergen jakim jest gluten jest dobrze rozpoznany to medycyna nie znalazła dotąd odpowiedzi na to, dlaczego u niektórych występuje nietolerancja na to białko. Wskazuje się na wrodzone i nabyte mechanizmy układu immunologicznego, podłoże genetyczne, a także czynniki środowiskowe. W znacznym stopniu jest to choroba dziedziczna genetycznie i występuje aż u 20% krewnych pierwszego stopnia.

Niestrawione w świetle jelita peptydy glutenu przechodzą przez barierę jelitową co doprowadza do stanu zapalnego w jelicie. Nieleczona celiakia doprowadza do całkowitego wyniszczenia organizmu.

Rodzaje celiakii

Ze względu na różne postaci kliniczne celiakię dzieli się na:

• odmianę klasyczną objawiającą się: niedożywieniem, biegunką, utratą wagi;
• odmianę nieklasyczną, która charakteryzuje się objawami gastrologicznymi lub spoza przewodu pokarmowego, ale bez objawów niedożywienia;
• subkliniczną – wykazuje słabe objawy, które nie są wystarczające do diagnostyki;
• bezobjawową – nie wykazuje żadnych objawów oraz poprawy po przejściu na dietę bezglutenową;
• objawową – wykazuje objawy po spożyciu glutenu;
• potencjalną – biopsja dwunastnicy w normie, ale wykazuje dodatnie przeciwciała;
• oporną na leczenie – brak efektów leczenia mimo całkowitego wyeliminowania glutenu z diety.

Diagnostyka celiakii

Diagnozę i wskazanie do leczenia celiakii wskazuje się na podstawie:

• testów serologicznych, które obejmują oznaczenie w surowicy stężenia przeciwciał
• gastroskopii z biopsją dwunastnicy – pobierany jest minimum jeden wycinek z opuszki dwunastnicy oraz cztery wycinki z dalszej części dwunastnicy.

Objawy celiakii

Do klasycznych objawów celiakii należą:

• biegunka tłuszczowa
• wzdęcia
• utrata masy ciała i jej niedobór
• zmęczenie
• drażliwość
• wymioty
• zaparcia
• przewlekłe bóle brzucha
• brak apetytu

Do innych nietypowych objawów celiakii należą również:

• zahamowanie i opóźnienie wzrostu
• niedokrwistość wynikająca z niedoboru żelaza
• zniszczone szkliwo zębów
• osteopenia i osteoporoza
• podwyższone enzymy wątrobowe
• zapalenie stawów
• bóle kości i złamania
• nawracające afty w jamie ustnej
• refluks żołądkowo-jelitowy
• poronienia lub bezpłodność

Leczenie celiakii

Medycyna nie znalazła dotąd leku na celiakię. Jedyna skuteczna metoda, którą należy stosować to całkowite wyeliminowanie glutenu z diety, nawet jeśli na opakowaniach produktów zawarto informację, że produkt może zawierać śladowe ilości glutenu.